Accesos directos a las distintas zonas del curso

Ir a los contenidos

Ir a menú navegación principal

Ir a menú pie de página

Guias de los Idiomas>> 2023>> Online

Modalidad On-Line - EUSKERA AVANZADO B2

2022/2023 / Código de idioma : 04930038

Modalidad On-Line - EUSKERA AVANZADO B2

CONTENIDOS

Temario

Competencias gramaticales

                   Exponentes textuales 

A continuación, los exponentes textuales que el usuario deberá utilizar en este nivel:

1. Plan general  

•Orales. Escritos. 

•Tema: Tema conocido o desconocido del mundo real, físico o concreto. También puede ser un tema conocido del mundo subjetivo.   

            •Estructura: 

2. Interactividad                     

•Deícticos:  

        Personales (primera y segunda persona del verbo, pronombres personales, plural de proximidad: -ok) 

        Temporales (adverbios de tiempo: orain, gero, gaur, atzo, bihar, iaz, hurrengoan, orduan, garai hartan, gaur egun, lehen, momentuz, oraindik, duela) 

           Espaciales (adverbios de lugar: hemen, hor, han, hementxe, hortxe, hantxe)

•Preguntas

3. Secuencias  

• Dialogal (conversación)

• Expositiva (descripción, argumentación, razonamiento...)

• Narrativa (narración)

• Prescriptiva (instrucciones, órdenes...)

4. Conexión

Organizadores del texto (conectores, etc.) en textos orales y en textos escritos.

Organizadores del discurso oral: bueno...; bada...; zera...; bale, bueno, ezta?, begira, tira, aizu, bai, ezen (eze)

Conectores:   

Copulativos: eta, ere, baita... ere, bai... eta, baita... ere, ezta... ere, ez... eta, ezta... ere, behintzat, gainera, horrez gain, are gehiago

Adversativos: baina, ordea, aldiz, dena den (dela), hala ere, berriz, alabaina, hala eta guztiz ere

Temporales: behin batean, ondoren, halako batean, goizean, arratsaldean, orduan, gero, baino lehen, gaur egun, gaurkoz, oraingoan, azkenean, bitartean, harrezkero, garai hartan, gehienetan, antzina, lehen, ordutik…  

Disyuntivos: bestela, ala.

Consecutivos: beraz, horrela, -eta, hau dela eta, hortaz, bada, horregatik

Causales: Zeren, izan ere, bada.

Reformuladores:

                        • Explicativos: alegia, hau da

                        • De rectificación: hobeto esan

                        • De alejamiento: nolanahi ere

                        • De síntesis: ondorioz, azken batean

Indicadores de orden: lehenengo, lehenik, ondoren, gero, jarraian, amaitzeko, bukatzeko, alde batetik, bestetik, azkenik, bestalde

Para concretar o poner ejemplos: adibidez, esaterako 

Puntuación

Teniendo en cuenta que tiene que escribir textos, en su ámbito comunicativo, claros, detallados y bien estructurados, el usuario contará con suficiente competencia estratégica en el uso de la puntuación.      

            • Signos de interrogación y de exclamación

            • Dos puntos:

                     • en listados, encabezamientos de mensajes, para expresar las horas, para aclarar, demostrar o resumir la primera parte de la oración, delante de citas literales.

                        • expresar catáforas

                        • indicar relaciones de causa-consecuencia o consecuencia-causa entre oraciones 

            • Punto: al final de frases y expresiones simples; para sustituir la marca numeral ordinal «garren»; en las cifras superiores a un millar.

            • Puntos suspensivos: para indicar que una frase se deja sin terminar

            • Coma: 

                      • listados de contenidos complementarios, para indicar fechas, después de algunas oraciones compuestas (temporales, concesivas...) o para indicar vocativos

                        •  Después de organizadores del texto (ondoren, adibidez, atzo…)

                        • Incisos

                        • Distributivos (bai…., bai…; ez…, ez…, eta abar); copulativos; disyuntivos (edo, hala, nahiz, zein) y adversativos (baina, baizik, ezpada…)

            • Punto y coma: para relacionar frases yuxtapuestas: Gai honek lau azpigai ditu; ez ditugu guztiak aipatuko.

            • Comillas: alias, citas, monólogo interior y para la transcripción de palabras de lenguas extranjeras

5. Cohesión nominal  

Mecanismos de repetición

            • Referencias (anáforas y catáforas)

            • Sustitución léxica sinónimos, antónimos, hipónimos , hiperónimo)

            • Elipsis 

            • Definición (determinantes)  

6. Cohesión verbal  

•Formas verbales en exposiciones y relatos

•Procesos de segundo plano

En exposiciones

presente puntual («dator»)

presente imperfecto («etortzen da»)

En relatos

pretérito puntual («zetorren»)

pretérito imperfecto («etortzen zen»)

•Procesos de primer plano

En exposiciones

presente perfecto («etorri da»)

                                   En relatos

pretérito perfecto («etorri zen»)

•Formas verbales de acción

•Formas verbales imperativas (en infinitivo y conjugadas)

•Presente-futuro («etorriko  da»)

•Otras formas verbales

7. Voces enunciativas

Recursos para expresar los enunciados de las voces que aparecen en el texto: estilo directo, estilo indirecto y estilo indirecto libre.

            Subordinación

                        Subordinadas sustantivas

                        Completivas: -(e)la, -(e)nik, -t(z)eko

                        Preguntas indirectas: -(e)n

            Aspectos ortográficos

                        Guión largo

                        Comillas

            Locuciones 

                        Urliak dioenez I esaten duen bezala

                        Urliaren arabera  

8. Modalización

            •  Modalización lógica

                         Verbo Formas verbales:

                                   Presente-futuro («etorriko da»)

                                   Pasado-futuro («etorriko zen»)

                                   KE, presente sin aspecto («etor daiteke»)

                                   KE, futuro hipotético («etorriko litzateke»)

                                   Ematen du

                        Uste izan, pentsatu, jakin, iruditu

                        Formas impersonales: dirudi, badirudi 

                        Adverbios: agian, antza denez, beharbada, noski, ziur, seguru, seguru  aski, jakina, nonbait, itxura denez

                        Partículas omen, ote

                        -Edo

                         Adjetivos

                        Marcas de grado

                        Cuantificadores (de refuerzo o de atenuación)

            • Modalización deóntica

                        Verbo Formas verbales:

            Locuciones verbales (behar izan, nahi izan, nahiago izan...)

            Frases formadas con adjetivos: adjetivo + -t(z)ea

            • Modalización pragmática

                         Verbo Formas verbales:

                                   Locuciones verbales (ahal/ezin izan, nahi izan...)

                                   –KE, presente sin aspecto («etor daiteke»)

            • Modalización apreciativa 

                   Verbos: gustatu, poztu, estimatu, damutu, lotsatu, atsegin izan, gogoko izan, maite izan, merezi izan, damu izan, beldur izan, lotsa izan, gorroto izan, mirestu, sumindu, harritu, kezkatu… 

                        Adverbios: zorionez, zoritxarrez, tamalez 

                        Adjetivos: ederra, polita, txarra, itsusia, gogorra, erraza, zaila, latza, larria… 

                        Sufijo: -garri 

                        Expresiones

                                   • Oraciones exclamativas

                                   • Nire ustez 

 

  1. Aspectos fonológicos

• Conocer y pronunciar las vocales y las consonantes del euskera.

•Fonemas sibilantes del euskera: /tz/, /tx/, /ts/, /z/, /s/, /x/

•Procesos fonológicos

                        • Palatalización (/is/>(ix): isilik >(ixilik), /in/>(iñ): mina> (miña…)

                        • Epéntesis vocálica: /e/

                        • Epéntesis consonántica: /r/ (hirurehun, lauretan…)

                        • Asimilaciones y elipsis: ez dira/ (eztira), ez naiz/ (enaiz), 

•Diptongos: /ai/ aizu, /ei/ zein, /oi/ goi, /au/ auzo, /eu/ euri.

•Hiatos

•Cambios fonéticos: 

                        • Palatalización

                        • Ensordecimiento: bdp/ptk

•Entonación: Entonación de las oraciones simples

• Doble acentuación de las palabras largas en euskera (osásuná, emákumeá…)

• El plural desplaza al acento.

• Verbos: los verbos de raíz monosilábica llevan el acento al inicio, a diferencia de los demás verbos.

• Al declinar el verbo, el acento varía.

• Las partículas BA y EZ en los verbos: datór, bàdatór, èztatór

• Partícula ERE: zu ere (zúre)

• En sintagmas compuestos: zuré alabá

2.- Aspectos ortográficos

• Ortografía:

Alfabeto del euskera

Vocal antes de la «r» en los préstamos antiguos: arropa, errege, erloju…

Grafías «nb» y «np»

Cómo escribir las horas declinadas en el caso absoluto

Fonemas sibilantes del euskera: /tz/, /tx/, /ts/, /z/, /s/, /x/

Adecuación de los préstamos: funtzionario, erresistentzia…

Expresar palatalización de nombres y adjetivos: -dd-, -ll-, -tt-

Grafía h (hau, harri, ahal…)

Escritura de exónimos habituales (Erroma, Bartzelona, Madril, Pirinioak…)

Escritura de números (bi kilo eta erdi), ordinales (8.a…) y fechas (2008ko…)

Uso de mayúsculas y minúsculas

Dudas ortográficas (-(e)z gero…)    

• Puntuación

            Signos de interrogación y de exclamación

                        - Diversas expresiones: Hau hotza! Zer berri?

            Dos puntos

                        - Listados: Erosketak: ogia, esnea…

                        - Encabezamientos de mensajes: Arreba maitea:

                        - Expresar la hora: 7:15ean dator autobusa.

                        - Aclarar, demostrar o resumir la primera parte de la oración: Jendea berokia jantzita dabil: hotz egiten du.

                        - Para introducir citas textuales: Maisuak zera esan zion: isildu!

                        - Expresar catáforas: Bi anaia ditu: Mikel eta Jokin.

                        - Indicar relaciones de causa-consecuencia o consecuencia-causa entre oraciones: Ikusle asko nazkatu samar gaude errepikapenekin: duela bost urteko pilota-partidak, Goenkaleko kapituluak behin eta berriz…

            Punto

                        - Al final de frases y expresiones simples: Aitor naiz.

                        - Indicar «garren» en numerales ordinales: XX. mendean…

                        - Cifras superiores a un millar: 5.654

                        - En abreviaturas: Or. (orrialdea); etab. (eta abar)

            Puntos suspensivos

                        - Para indicar que una frase se deja sin terminar: Erosketak: ogia, esnea…

            Coma

                        - Listados de contenidos complementarios: Ogia, esnea, dilistak…

                        -  Expresar fechas: Donostian, 2003ko uztailaren 2an.

                        - Después de oraciones subordinadas (temporales, concesivas...) en oraciones compuestas: Etortzen denean, esango diogu.

                   - Tras vocativos, cuando van a al principio o al final de la frase: Ekarri, Idoia, eskuan daukazuna! Jon, etorri hona!

                        - Después de organizadores del texto (ondoren, adibidez, atzo…): Atzo, auzoko tabernan…

                        - En oraciones distributivas (bai…., bai…; ez…, ez…, eta abar): Guk bai ardoa, bai sagardoa edan genituen.

                        - Cuando se utilizan los incisos: Kontu honek, noski, hankaz gora jarri du proiektua. Bihar, lagunekin batera, mendira noa.

            Punto y coma 

                        - Para relacionar frases yuxtapuestas: Dakienak badaki; ez dakienak baleki!  

            Comillas

                        -  alias, para transcribir palabras de lenguas extranjeras.

3.- Aspectos semánticos y léxicos

            • Indicadores o exponentes funcionales utilizados con más frecuencia

            • Léxico habitual de las situaciones que se trabajan

            • Sinónimos y antónimos de uso frecuente

            • Vocabulario amplio sobre temas generales

             • Sinónimos abundantes

4.- Aspectos morfosintácticos

 4.1.- Sintagma nominal

Declinación  

Definido singular, definido plural e indefinido

• Absoluto   NOR

• Ergativo   NORK

• Partitivo   ZERIK

• Dativo    NORI

• Inesivo    NON

• Genitivo de posesión NOREN

• Adlativo   NORA

• Adlativo destinativo   NORANTZ

• Motivativo   ZERGATIK, NORENGATIK

• Ablativo   NONDIK

• Sociativo   NOREKIN

• Genitivo espacial y temporal NONGO

• Adlativo terminal NORAINO

• Destinativo   NORENTZAT

• Instrumental   ZERTAZ

                        • Adlativo destinativo: NORANTZ/NORAT/NORENGANANTZ

                        • Prolativo: -TZAT/-DAKO/-TAKO (tontotzat…)

                        • Declinación de siglas y abreviaturas conocidas

                        • Uso de la declinación completa con sustantivos propios y comunes

Declinación de sustantivos animados (singular, plural e indefinidos)

                        • Inesivo: NORENGAN (Maiterengan, haurrarengan, haurrengan…)

                        • Adlativo: NORENGANA (ama(ren)gana, lagunengana…)

                        • Ablativo: NORENGANDIK (lagunengandik, lagunarengandik…)

                        •Adlativo terminal: NORENGANAINO (alabarenganaino,  Ikerrenganaino…)

                        • Adlativo destinativo: NORANTZ/NORAT/NORENGANANTZ

Sustantivos

• Comunes y propios

• Animados e inanimados

• Contables e incontables

• Plural de proximidad: -ok

Interrogativos

• Nor (nork, nori, noren, norekin, norengan)

• Zer (zerk, zertaz, zeri buruz, zertan, zer ordutan, zer ordutatik zer ordutara, zergatik, zertarako)

• Non (nongoa, nora, nondik)

• Noiz (noiztik, noizko, noiz arte)

• Nola, Nolakoa

• Zenbat (zenbatek)

• Zertan

 • Zerez, zerezko

• Zein (zeinek, zeini…)

• Zeren aldeko, zeren kontrako, zeri buruzko, zein egunetako…

Pronombres

• Pronombres personales: ni, zu, gu…

• Demostrativos: hau, hori, hura, hauek, horiek, haiek

• Pronombres indefinidos:

Zerbait, norbait, zerbaitek, norbaitek, zerbaiti, norbaiti

Inor ez, ezer ez, inork ez

                        • Pronombres indefinidos: edozein, edozeinek, edonor, edonork, edozer…

                        • Reflexivos: NOREN + BURUA (ez du bere burua onartzen…)

                        • ELKAR en los casos absoluto, dativo, sociativo y genitivo: elkar ikusi dugu. Elkarrekin etorri gara. Elkarren ondoan eseri gara…

                        • Formas intensivas: neu, zeu… neronek, bera, bere… ni neu…  

Complementos de nombre

Noren y Nongo 

Determinantes

Definidos

• Artículos:

Definidos (-a/-ak)

Indefinidos (bat/batzuk)

• Demostrativos: hau, hori, hura, hauek, horiek, haiek, honengana, hauengana, honengan, hauengan…

• Uso de los demostrativos intensivos (hauxe, horixe…)

Numerales

• Definidos

Números: 0-100; 0-1.000…; fracciones: bosten bat, bost seiren…; tantos por ciento y porcentajes

Ordinales: lehena, bigarrena…

Medidas: kilo bat, kilo bat eta erdi, litro bat…

Unidad de tiempo: lau ordu…   

Generales: oso, guztia, dena

Distributivos: -NA (bana, bina…); -NAKA (seinaka etorri dira…); -KO (liburu bakoitzeko…)  

• Indefinidos: asko, gutxi, batzuk, zenbait, nahiko(a), horrenbeste, pixka bat, makina bat, hainbat…

Adjetivos

Tipos:

                                   • Simples: eder, polit, itsusi…

• Adjetivo huts (kafe hutsa, alkohol hutsa, poltsa hutsa…)

                                   • Distinguir entre Nola y Nolakoak

                                   • Expresiones: -arena egin

                        Cuantificadores:

• Suficiencia (oso, nahiko, izugarri, samarra, hutsa…)

• Mediante repetición: txiki-txikia…

• Mediante sufijos: -egi, -ago, -en; ahalik eta …-en, gero eta …-ago, zenbat eta …-ago, orduan eta …-ago; askoz …-ago, are …-ago

                        Complementos de nombre

                                   • Nominalización: + -(e)ko: zuloak egiteko gailua…

                                   • Numerales: + sustantivo + - (e)ko (bi urteko umea…)

                                   • Con los casos de las declinaciones: sufijo -KO (tontorrerainoko…)

                                               •NOREKIKO: (lagunarekiko errespetua…)

                                               •NORENGANAKO: (zaharrenganako begirunea…)

                                               •NORAINOKO: (hemendik aterainoko sugea…)   

                        Aposición

                                   Aposición no especificativa, cuando NOR es un sintagma nominal

                                   Aposición no especificativa, cuando la aposición es una oración subordinada y, principalmente, en el caso NOR (Amaia, nirekin bizi dena, gaixotu egin da…)

                                   Participio verbal como adjetivo: (gezur asmatua; oilo errea…)

                                   Adjetivos formados por participios: (Auto lapurtu batean egin zuten ihes…).  

Adverbios

• De lugar: hemen, hor, han…

• De tiempo: gaur, atzo, bihar, etzi, orain, gero, lehen, noizean behin, behin…

• De modo: gaizki, txarto, ondo, poliki…

• De opinión: agian, noski, jakina, dudarik gabe…  

• De duda: agian, antza, dirudienez, itxuraz, zalantzarik gabe, ziur asko…

• De grado: erabat, zeharo, batere, guztiz, izugarri, ikaragarri, ia-ia, gogotik, biziki… orain/oraintsu, hala/halaxe, berandu/berandutxo…

Formados por posposiciones:

                        • Los que exigen NOR o partitivo: -rik gabe, ezean

                        • Los que exigen NOREN: -(r)en gainean, azpian, aurrean, atzean, barruan, kanpoan, kontu, esku (utzi hori nire kontu…)…

                        • Los que exigen NORI: -(r) esker, buruz, so (itsasoari so zegoen…)…

                        • Con instrumentales: (zerez) gain(era), bestalde(an).

                        • Temporales (hemendik aurrera, handik aurrera, barru…)

                        • BEHARREAN: hori ekarri beharrean bestea ekarri…

                        Otros grados: erdi, benetan

                        Expresiones: gutxi gorabehera; plisti-plasta, tipi-tapa…        

Formación de palabras

Palabras compuestas

                        • Sustantivo + sustantivo: seme-alabak, aitona-amonak, patata-tortilla…

                        • Sustantivo + adjetivo: sudurluze, ipurterre…

                        • Composición de palabras: aldi, toki, alde, leku, gabe, zain

                        • sustantivo derivado + sustantivo/ sustantivo + sustantivo derivado (hurbiltze-saio, odol-emaile…)

• raíz verbal + sustantivo (idazlan…)

• raíz verbal + adjetivo (ezkonberri…)

• verbo + adjetivo (hasiberri…)

• sustantivo + adjetivo (gibelurdin…)

• participio + participio (joan-etorri…)

• sustantivo + verbo (denborapasa…)

• adjetivo + verbo (berridatzi…)

• adjetivo + adjetivo (luze-labur; hotz-bero…)

Grado de expresividad (plisti-plasta, kili-kolo, tipi-tapa…)                        

                        Derivación: sufijos

                        • -aldi 

                        • -ari (kirolari…)

                        • -aro (urtaro…)

                        • -bako

                        • -bera

                        • -di

                        • -dun (txapeldun…)

                        • -era  

                        • -erraz

                        • -ezin

                        •  -gai

                        • -gailu (garbigailu…)

                        • -gaitz 

                        • -garren (zortzigarren…)

                        • -garri (interesgarri…)

                        • -gile  (etxegile…)

                        • -gin/-kin

                        •  -gintza

                        •  -go

                        •  -gura

                        • -ka (korrika…)

                        • -kada

                        • -(k)ari

                        • -kari

                        • -keria (kirtenkeria…)

                        • -keta

                        •  -ki

                        •  -kizun

                        •  -kunde

                        •  -kuntza

                        • -le (idazle…)

                        • -men/pen (laburpen…)

                        • -ro  (astiro, berriro…)

                        • -tar (zarauztar…)

                        • -tasun  (edertasun…)

                        • -te

                        • -(t)eria

                        • -tegi (barnetegi…)

                        • -ti (kakati…)

                        • -txo (loretxo…)

                        • -tza

                        • -tzaile (zulatzaile…)

                        • -une

                        • -zulo

                        Prefijos: aurre-, kontra-, ez-, -ber-/bir-, sasi- 

                        Préstamos (bioklima, termometro…)

 

 

 

 

4.2 - Verbo

Características

Verbos transitivos e intransitivos

• Jonek sartu du autoa / Jon sartu da 

Conjugados y sin conjugar

• Etorri naiz, egin dut…

• Etortzea, egiteko, eramanda, ikusita.

Verbos perifrásticos

•Joan da, etorri da, eraman du

Verbos sintéticos

• Doa, dator, darama

                        Fijar la concordancia entre sujeto – predicado – atributo  

Aspecto

Presente perfecto:    joan naiz

Presente imperfecto:    joaten naiz

Futuro:     joango naiz

Pretérito perfecto: joan nintzen

Pretérito imperfecto: joaten nintzen

Presente puntual:   ikasten ari naiz, dago, dauka

Pasado puntual:  egiten ari nintzen

Sintéticos: nabil, zabiltza, nenbilen, zenbiltzan

                        Aspecto de las locuciones verbales: bizi izan, ari izan, behar izan, balio izan, nahi izan, ahal izan eta ezin izan

                        Algunas locuciones verbales: logura naiz / logurak nago, gose naiz / goseak nago…

                        Uso de la partícula IZAN para indicar el aspecto perfecto del verbo (Askotan ikusi izan dut…)

                        Participio nominalizado (Pelikula hori ikusia dut…)

                        Expresiones que indican futuro: -T(Z)EKOA IZAN (Bihar joatekoa naiz…); -T(Z)EKO EDUKI (ikusteko daukat…)

  

Modo

Presente de indicativo

• NOR: izan, egon, joan, ibili, etorri, etzan (datza)

• NOR-NORK: ukan, eduki, jakin, eraman, ekarri, esan (diot), iruditu (3ª persona), iraun (dirau…), erabili (darabil…)

• NOR-NORI: zait, zaizkit… 

• ZER- NORI- NORK: diot, didazu…

• Sintéticos NOR-NORI-NORK: iritzi (deritzozu…)

Pretérito de indicativo

• NOR: izan, egon, joan, ibili, etorri

• NOR-NORK: ukan, eduki, jakin, eraman, ekarri, esan (nioen), iruditu

• NOR-NORI auxiliar: zitzaidan, zitzaizkidan…

• NOR-NORI-NORK auxiliar: nion, nizkion…

                        Condicionales (hipotéticas)

                                   • Auxiliar NOR, en pasado (joango balitz, joango zen…); y sintéticos, en presente: egon (balego, legoke).

                                   • Auxiliar NOR-NORK, en presente, todas las personas (eramango bazenu…); pasado de NOR en 3ª persona (ikusi izan balu, jakingo zuen…)

                                   • Auxiliar NOR-NORI; NOR en 3ª persona (gustatuko balitzait…)

                                   • Auxiliar NOR-NORI-NORK en pasado (esan balit, esango nion…)  

Potencial

• Ahal izan

• Ezin izan

• Potencial presente: naiteke, zaitezke…

• Auxiliar NOR-NORK; NOR en 3ª persona (dezakegu, ditzakegu…)

• Auxiliar NOR-NORK, hipotético, cuando NOR está en tercera persona (zezakeen, lezake…)

• Auxiliar NOR: ninteke, liteke…

• Auxiliares NOR-NORI-NORK en presente (diezaioket…)   

Imperativo

• Participio perfecto:  Etorri! Segi! Erdu!

• NOR:  izan (zaitez, zaitezte) y los sintéticos (zoaz, zoazte, zatoz, goazen, zatozte…)

• NOR-NORK: ukan (ezazu, itzazu…)

• ZER-NORI-NORK: galdeiozu, esaiozu…

• Imperativos sintéticos en 3ª persona (doala, dagoela…)

                        Nominalización de verbos:

                        -t(z)ea, con los verbos espero, erabaki y pentsatu: harekin joatea erabaki dugu…

                        -tzea con el verbo ahaztu (bazkaria prestatzea ahaztu zaio…)  

                        -t(z)eko prest, gogoa, beldurra, asmoa (joateko prest, egiteko gogoa…)

                        -t(z)en utzi, ahaztu (telebista ikusten utzi ditugu…)

                        -t(z)eak, (hori esateak sutan jartzen nau…)

                        -t(z)eari (erretzeari utzi dio…)

                        -t(z)earen,

                        -t(z)earekin,

                        -t(z)eaz (egitearen garrantziaz, egitearekin batera, egiteaz…)

                        -t(z)etik: egitetik libratu gara…  

            Subjuntivo (presente):

                        Nor: auxiliar (nadin...)

                        NOR-NORK: auxiliar (dezadan, ditzadan…)

                        NOR-NORI-NORK: auxiliar (diezaioten…)

            Locuciones verbales: Locuciones verbales (logura, haserre, komeni, uste, balio… izan; participio nominalizado: hasia da, hasiak dira; T(Z)EKO egon; subjuntivo + la (para expresar opiniones o posturas).

            Otros usos: • Tiempo meteorológico: euria / elurra… ari du. Haizea dabil, euria dakar…

            • Partículas de modo entre el verbo principal y el auxiliar: 

                                   Participios: -TA (amaituta ditugu lanak…); -R(I)K…

                                   Verbos factitivos: -ARAZI; -T(Z)ERA BEHARTU; ERAGIN

 

 4.3.- Sintaxis

Oración simple 

Oraciones interrogativas. 

                        • Elemento inquirido en las oraciones interrogativas

                        • Partícula al: entre el verbo principal y el auxiliar (berak egin al zuen?...)

 Oraciones enunciativas

• Afirmativas. Elemento inquirido en las oraciones afirmativas.

• Negativas. Elemento inquirido en las oraciones negativas.

Oraciones exclamativas

• Formadas por medio de demostrativos: Hau hotza!

• Por medio de interrogativos:

ZER / ZEIN itsusia (den)!

NOLAKO aurpegia (duen)!

ZENBAT dituen!

                        • Afirmativas:

                                   • BAI polita (dela)! • BAIETZ etorri!

                        • Negativas;

                                    • EZTA pentsatu ere! • EZETZ irabazi!

                        • Eskerrak… (Eskerrak etorri zaren…)

                        • Gaitz erdi! Lastima! Alajaina! Bai horixe! Ez horixe!

                        • Partículas OMEN, OTE

Oraciones imperativas

                        • Zatoz azkar! Geldi hor!

                        • Ez egin hori!

Oraciones compuestas 

Coordinadas

• Copulativas: eta; ez bakarrik…ere (ez bakarrik Mikel, beste guztiak ere…); ez ezik (hori ez ezik bestea ere etorri da…)

• Disyuntivas: ala, edo, bestela, zein, nahiz (Hizkuntza bat nahiz bestea…)

• Adversativas: baina, baizik, ordea

• Distributivas: bai… bai (bai ostiralean, bai larunbatean…); ez… ez (ez bihar, ez etzi…); (alde) batetik… bestetik

Subordinación

• Subordinadas sustantivas

-tzea, -tzeak.

• Completivas: -(e)la

• Preguntas indirectas: -(e)n

• Obligación o prohibición: -tzeko

• Adverbio interrogativo y participio (Ez daukagu zer eginik. Ez dute non lo egin…)

                                   • De relativo

                                               • Con referente declinado: NOR, NORK, NORI, NOREN… (janaria  erosten duen mutikoa/mutikoari…)

                                               • Sin referente o sin referente declinado

                                   • Comparativas:

                                               • Igualdad: bezala / bezalako; -(e)n bezain; -(e)n adina, -(e)n hainbat; -(e)n besteko, adinako, bezainbesteko; -(e)n bezainbat, bezainbeste; noren/zeren moduan.

                                               • Desigualdad: baino…-ago, baino gehiago/gutxiago; noren/zeren aldean.

                                               • Superlativas: -rik…-ena

                                               • Comparación románica: gero eta… -ago (gero eta gazteago zaude…); hain, hainbeste (Ez dira hain onak. Ez dugu hainbeste jan behar…)

• Oraciones condicionales reales: 

                                               –ba, baldin ba- (Ostiralean bada, joango naiz…; ikusiko banu, ezagutuko nuke. Ikusi banu, ezagutuko nuen)

                                               Verbo sin conjugar: - (e)z gero (Nahi izanez gero…); ezean, ezik.

                                               Uso de verbos conjugados: distinción entre el condicional hipotético presente y el pasado                       

                                   • Temporales

                                               De simultaneidad: -nean, (Etorri naizenean, hemen zegoen); -(e)n guztietan, gehienetan, bakoitzean (Etortzen zaren guztietan…); (e)la(rik).

                                               De anterioridad: baino lehen, aurretik; -t(z)erakoan (Kirola egiterakoan…); -(-(e)n) orduko.

                                               De posterioridad: ondoren, eta gero; participio + orduko (Kalera atera orduko negarrez hasi zen); -(-(e)n) orduko; -takoan; -t(z)earekin batera.

                                               Indicadores de duración: -arte, bitartean; -(e)netik (joan zenetik…); (e)nez geroztik; -(e)n artean; harik eta… arte; bitartean.

                                   • Finales: …t(z)era, …-t(z)eko; -t(z)eko asmotan (Erromara joateko asmotan dabil…); -t(z)earren; de subjuntivo (Erosoago egon zaitezen ekarri dizut burukoa.)

                                   • Causales: …-(e)lako; dela-eta; t(z)eagatik…; -(e)nez gero; -t(z)earren…; (e)la medio, -(e)la kausa.

                                   • Oraciones consecutivas: Sin conjunción subordinante: …, hain da… (Ez du lana bukatuko, hain da alferra…) Hain/hainbeste… ezen/non…bait-/-(e)n.

                                   • Concesivas:

                                   Nahiz eta, con verbos en infinitivo (Nahiz eta hori jakin, oporretara joan da.)

                        NAHIZ ETA…-(E)N (Nahiz eta urruti utzi gaituen,…)

                        -(E)N ARREN (Galdu dugun arren, …)

                        BA-…ERE (Gaixorik bazegoen ere, …)

                        Participio + -TA ERE (Mesedez eskatuta ere…)

                        Participio + ARREN (Etorri arren, ez zuen ikusi…)

                        -agatik (Esanagatik ez zigun kasurik egin)

                                    • Modales:

                                               –(E)N BEZALA / -(-(E)N)BEZALAKOA (Nahi duzun bezala; nahi duzun bezalakoa…)

                                               -(E)N NEURRIAN (Ahal dugun neurrian…)

                                               –(E)N MODUAN (Egunkariak dioen moduan…),

                                               -(E)N ERAN,

                                               -(E)NEZ,

                                               -(E)NAREN ARABERA (Egunkariak dioenaren arabera…).

                                                –(E)N ALDETIK

                                               –(E)N GISAN, ANTZERA, LEGEZ

                                               –BA…BEZALA

                                               -(E)LA(RIK)

                                               –T(Z)EKO MODUAN

                                               – EZ BEZALA AHALA